این مقاله با بررسی دیدگاه های خواجه نظام الملک طوسی پیرامون مفهوم عدالت‘ در پی دستیابی به موضع وی در اقبال خود کامگی است ودر پی جواب به این پرسش است که آیا اساساً عدالت در نزد وی دارای اهمیت ذاتی است یا واجد نقش فرعی و ابزاری در راستای حفظ و توجیه قدرت سیاسی حکام جائر زمانه است؟ و آیا می توان وی را واقع گرا و عملگرایی دانست که در تهی شدن حکمت عملی از عدالت و بی معنایی آن به نفع تقویت و استحکام استبداد و خود کامگی نقش اساسی داشته و بدین ترتیب به سمت سلطنت مطلقه میل کرده است؟ پاسخ مستند نوشتار‘ مثبت است. با این وجود نباید از برخی صیغه های انتقادی قوی و غیر منفعلانة خواجه در قبال حکومتهای مطلقة زمان هم غافل شد‘ رویکردی که در سیاستنامه نویسی های متأخر از وی دیگر دیده نمی شود.
)